Slovenika VI (2020) 69-98
Naučni članak
UDK: 811.163.41’371.3
811.163.6’373.3
811.163.41:811.163.6
Primljeno / Prejeto: 30. 06. 2020.
Prihvaćeno / Sprejeto: 04. 12. 2020.
Članak (PDF) | Članek (PDF) | Paper (PDF)
DOI: https://doi.org/10.18485/slovenika.2020.6.1.4
Katarina Begović
Univerzitet u Beogradu
Filološki fakultet Srbija
katarina.v.begovic@gmail.com
Bojati se (plašiti se, čuvati se, bežati od) koga/čega kao (od) <živog> ognja (<žive> vatre): srpsko-slovenačke paralele i opšti slovenski plan
Sažetak: Predmet rada jeste frazeologizam bojati se (plašiti se, čuvati se, bežati od) koga/čega kao (od) <živog> ognja (<žive> vatre) u slovenskim jezicima, s posebnim osvrtom na srpski i slovenački plan. Korpus je ekscerpiran iz različitih opštih i frazeoloških leksikografskih izvora. S obzirom na dijahronijsko usmerenje istraživanja, korišćeni su i savremeni i istorijski rečnici. Na osnovu ekscerpiranog materijala i dosadašnjih metodoloških postupaka za utvrđivanje starine frazeologizma, ostavlja se mogućnost pretpostavci da je frazeološka jedinica nasleđena iz praslovenskog jezika. Metodologijom strukturno-semantičkog modeliranja predlaže se motivaciona baza koja podleže frazeologizaciji. Razmatraju se specifičnosti srpskog i slovenačkog korpusa u odnosu na ostale slovenske jezike. Posebnu pažnju u radu zavređuju i lekseme oganj i vatra, kao i sintagme živi oganj i živa vatra, koje se razmatraju kao motivacija za analiziranu frazeološku jedinicu.
Ključne reči: bojati se (plašiti se, čuvati se, bežati od) koga/čega kao (od) <živog> ognja (<žive> vatre), živi oganj / živa vatra, dijahronijska frazeologija, rekonstrukcija, strukturno-semantičko modeliranje
Katarina Begović
Univerza v Beogradu
Filološka fakulteta
Srbija
katarina.v.begovic@gmail.com
PAZITI SE (BATI SE) KOGA/ČESA KAKOR ŽIVEGA OGNJA: SRBSKO-SLOVENSKE VZPOREDNICE IN SPLOŠNI SLOVANSKI KONTEKST
Povzetek: V prispevku je obravnavan frazeologem paziti se (bati se) koga/česa kakor živega ognja v slovanskih jezikih, s posebnim poudarkom na srbskem in slovenskem kontekstu. Korpus je ekscerpiran iz različnih splošnih in frazeoloških leksikografskih virov. Glede na diahrono usmeritev raziskave so bili uporabljeni tako sodobni kot zgodovinski slovarji. Na podlagi ekscerpiranega gradiva in dosedanjih metodoloških postopkov za ugotavljanje starosti frazeologemov je mogoče domnevati, da je ta frazeološka enota podedovana iz praslovanskega jezika. Metodologija strukturno-semantičnega modeliranja predlaga motivacijsko podlago, ki je predmet frazeologizacije. Obravnavane so posebnosti srbskega in slovenskega korpusa glede na druge slovanske jezike. Posebna pozornost je v članku usmerjena na leksema »oganj« in »vatra« (ogenj) ter različice besedne zveze »živi ogenj«, ki predstavljajo motivacijo analizirane frazeološke enote.
Ključne besede: paziti se (bati se) koga/česa kakor živega ognja, živi ogenj / živa vatra, diahrona frazeologija, rekonstrukcija, strukturno-semantično modeliranje
Katarina Begović
University of Belgrade
Faculty of Philology
Serbia
katarina.v.begovic@gmail.com
BOJATI SE ( PLAŠITI SE, ČUVATI SE, BEŽATI OD ) KOGA/ ČEGA KAO (OD) <ŽIVOG> OGNJA (<ŽIVE> VATRE) (’TO BE AFRAID OF (TO BE SCARED OF, TO BEWARE OF, TO RUN FROM) SOMEONE/SOMETHING AS IF IT WERE A <LIVING> BLAZE (<LIVING> FIRE)’): SERBIAN-SLOVENIAN PARALLELS AND A GENERAL SLAVIC CONTEXT
Abstract: The paper deals with a well-known phraseologism in Slavic languages ‒ bojati se (plašiti se, čuvati se, bežati od) koga/čega kao (od) <živog> ognja (<žive> vatre) (’to be afraid of (to be scared of, to beware of, to run from) someone/something as if it were a <living> blaze (a <living> fire)’), with a special focus on the its usage in Serbian and Slovenian languages. The corpus for the study has been excerpted from a variety of lexicographic sources, both general and phraseological. Keeping in mind the diachronic nature of this research, both modern and historical dictionaries were consulted. Based on the excerpted material and current methodological procedures for determining the age of phraseologisms, it is believed that this particular phraseological unit could have been passed down from the Proto-Slavic language. Relying on the methodology of structural-semantic modeling, a motivational basis liable to phraseologization is suggested. The specific features of the Serbian and Slovenian corpus are also studied in regard to other Slavic languages. Special attention is paid to lexemes oganj (’blaze’) and vatra (’fire’) and syntagms živi oganj (’living blaze’) and živa vatra (’living fire’), which are discussed as the motivation behind the analyzed phraseological unit.
Keywords: bojati se (plašiti se, čuvati se, bežati od) koga/čega kao (od) <živog> ognja (<žive> vatre) (’to be afraid of (to be scared of, to beware of, to run from) someone/something as if it were a <living> blaze (a <living> fire)’), živi oganj (’living blaze’) / živa vatra (’living fire’), diachronic phraseology, reconstruction, structural-semantic modeling
Slovenščina 
Српски језик