Slovenika VI (2020) 25-48
Naučni članak
UDK: 782.1(497.11)
792.54.091(497.11)
Primljeno / Prejeto: 10. 06. 2020.
Prihvaćeno / Sprejeto: 04. 12. 2020.
Članak (PDF) | Članek (PDF) | Paper (PDF)
DOI: https://doi.org/10.18485/slovenika.2020.6.1.2
Ivana Vuksanović
Univerzitet umetnosti u Beogradu
Fakultet muzičke umetnosti
vuksanovici@fmu.bg.ac.rs
Opera Pokondirena tikva Mihovila logara i zasnivanje komičnog muzičko-scenskog žanra u Srbiji
Sažetak: Ustanovljenje muzičko-scenskog komičnog žanra u Srbiji dogodilo se tek u drugoj polovini XX veka, tačnije 1956. godine, pojavom opere Pokondirena tikva iz pera kompozitora Mihovila Logara (1902–1998), a prema istoimenoj komediji Jovana Sterije Popovića. Time je na srpskoj operskoj sceni premošćen vremenski jaz od preko dva veka od pojave prve komične opere u Italiji. Posle 65 godina od nastanka sagledava se značaj ovog žanra u kulturno-umetničkom životu Srbije prošlog veka, stilski i dramaturški dometi Logareve Pokondirene tikve, istorijat izvođenja ove opere i njen uticaj na dalji razvoj žanra u Srbiji. U tekstu se analitički razmatraju mehanizmi Logarevog muzičkog humora, sa posebnim osvrtom na odnos teksta i melodije vokalne deonice, kao i na ulogu orkestracije. Uprkos svojim kompoziciono-tehničkim i ekspresivno-humornim kvalitetima, Logareva opera nije uspela da se nametne domaćoj publici čak ni kroz savremenije režije i adaptacije, te se u tekstu kritički razmatraju sudbina Pokondirene tikve i recepcija ove opere tokom druge polovine veka kao posledica repertoarske politike srpskih operskih institucija i statusa humora u domaćoj muzičko-scenskoj umetnosti.
Ključne reči: Mihovil Logar, bufo opera, Pokondirena tikva, muzički humor, recepcija
Ivana Vuksanović
Univerza umetnosti v Beogradu
Fakulteta glasbene umetnosti
Srbija
vuksanovici@fmu.bg.ac.rs
OPERA POKONDIRENA TIKVA MIHOVILA LOGARJA IN VZPOSTAVITEV KOMIČNEGA GLASBENO SCENSKEGA ŽANRA V SRBIJI
Povzetek: Vzpostavitev glasbeno-scenskega komičnega žanra se je v Srbiji zgodila šele v drugi polovici 20. stoletja, natančneje leta 1956, ko se je spod peresa skladatelja Mihovila Logarja (1902–1998) pojavila opera po istoimenski komediji Jovana Sterije Popovića Pokondirena tikva. S tem je bila na srbski operni sceni premoščena časovna vrzel več kot dveh stoletij, ko se je prva komična opera pojavila v Italiji. 65 let po nastanku Logarjeve Pokondirene tikve prepoznavam pomen tega žanra za kulturno-umetniško življenje preteklega stoletja v Srbiji, stilske in dramaturške domete Logarjeve opere, zgodovino njenih izvajanj in vpliv na nadaljnji razvoj žanra v Srbiji. V članku so analitično obravnavani mehanizmi Logarjevega glasbenega humorja, s posebnim ozirom na odnos med besedilom in melodijo vokalne sekcije ter vlogo orkestracije. Kljub kompozicijsko-tehničnim in ekspresivno-humornim kvalitetam pa se Logarjevi operi ni uspelo približati domači publiki, niti prek sodobnejše režije in prilagoditev, zato v članku kritično obravnavam usodo Pokondirene tikve in njeno recepcijo v drugi polovici stoletja kot posledico repertoarne politike srbskih opernih institucij in statusa humorja v domači glasbeno-scenski recepciji.
Ključne besede: Mihovil Logar, opera buffa, Pokondirena tikva, glasbeni humor, recepcija
Ivana Vuksanović
University of Arts in Belgrade
Faculty of Music
Serbia
vuksanovici@fmu.bg.ac.rs
THE OPERA POKONDIRENA TIKVA BY MIHOVIL LOGAR AND THE ESTABLISHMENT OF THE COMIC OPERA GENRE IN SERBIA
Abstract: The establishment of the comic opera genre in Serbia took place as late as the second half of the 20th century, more precisely in 1956, with the emergence of the opera Pokondirena tikva (A Would-be Lady), composed by Mihovil Logar (1902–1998), based on the eponymous comedy by Jovan Sterija Popović. Thus the genre appeared on Serbian opera scene, spanning the gap of more than two centuries since the emergence of the first comic opera in Italy. Sixty-five years after its establishment, it is possible to assess the significance of this genre in Serbia’s cultural and artistic life in the 20th century, the stylistic and dramaturgical range of Logar’s Pokondirena tikva, the history the opera’s performances and its influence on the further development of the genre in Serbia. The text analytically discusses the mechanisms of Logar’s musical humour, with special reference to the relationship between the text and the melody of the vocal section, as well as the role of orchestration. Despite its compositional and technical features, on the one hand, and expressive and humorous qualities, on the other, Logar’s opera has failed in gaining reception among the local audience in spite of modernized stage productions and adaptations. Accordingly, the text critically discusses the fate of Pokondirena tikva and the reception of this opera during the second half of the 20th century as a consequence of the programme policy of opera institutions and the status of humour in local theatrical music performances.
Keywords: Mihovil Logar, opera buffa, Pokondirena tikva, musical humour, reception