Slovenika III (2017) 87-101
Pregledni rad
UDK: 94:314.151.3-054.73(=163.6)(497.11)”1941/1945”
316.72(497.11:497.4)”19/20”
Teksti primljen za objavljivanje 23. 11. 2017.
Besedilo sprejeto za objavo 23. 11. 2017
Članak (PDF) | Članek (PDF) | Paper (PDF)
DOI: https://doi.org/10.18485/slovenika.2017.3.1.5
Silvija Krejaković
Narodni muzej Kraljevo
Srbija
silvija.krejakovic@gmail.com
Eho ratne traume: na dugim prugama između Maribora i Kraljeva
Sažetak: U radu se analiziraju korelacije između Maribora i Kraljeva, uspostavljene na međuljudskim odnosima u prošlosti. Rad prati genezu tih odnosa, od migracija Slovenaca koji su svoje stanište u međuratnom periodu, ili izbegličko utočište u Drugom svetskom ratu pronalazili na području Kraljeva, do eha traumatične prošlosti kroz posleratne manifestacije: „Povelje“ o bratimljenju Maribora i Kraljeva, vozove „Bratstva-jedinstva“, memorijale u Spomen-parku u Kraljevu. Akcentuju se uzroci kolektivnih prinudnih migracija i fokusira socijalno i društveno najugroženiji demografski sloj tokom okupacije. To su bile žrtve ratnih aspiracija i odluka sila moći na koje žrtve nisu mogle uticati, a usled kojih su izgubile bližnje, dom, imovinu, status. Slovenačke izbeglice su sa žiteljima Kraljeva i okoline, među kojima i sa svojim sunarodnicima, predratnim stručnim radnicima i službenicima u kraljevačkim fabrikama i pri železničkom čvoru, podelile okupacione nedaće – život u oskudici i strah od ubistava na kućnom pragu ili u masovnim odmazdama, od kojih je najpogubnija bila u kraljevačkom Lageru, u oktobru 1941. godine. Akcentovani lični, porodični fragmenti u kolektivnoj slici zajedničke traumatične prošlosti posmatraju se i kroz refleksije u kasnijim odnosima ljudi sa dva udaljena područja.
Ključne reči: migracije, vozovi, Drugi svetski rat, Slovenija, izbeglice, Kraljevo, streljanje, lager
Silvija Krejaković
Narodni muzej Kraljevo
Srbija
silvija.krejakovic@gmail.com
Odmev vojne travme: na dolgih progah med Mariborom in Kraljevim
Povzetek: V članku so analizirane korelacije med Mariborom in Kraljevim, ki so se v preteklosti vzpostavile na medčloveških odnosih. Tekst spremlja genezo teh odnosov, od migracij Slovencev, ki so svoje prebivališče v medvojnem obdobju ali begunsko zatočišče med drugo svetovno vojno našli na področju Kraljeva, do odmeva travmatične preteklosti prek povojnih manifestacij: »Povelja« o bratenju Maribora in Kraljeva, vlakov »Bratstva in edinstva« in memorialov v Spominskem parku v Kraljevu. Poudarek je na vzorcih kolektivnih prisilnih migracij, z osredotočanjem na v času okupacije socialno in družbeno najbolj ogrožen demografski sloj. To so bile žrtve vojnih aspiracij in odločitev sil moči, na katere niso mogle vplivati, vendar so zaradi njih izgubile bližnje, dom, imetje, status. Slovenski begunci so s prebivalci Kraljeva in njegove okolice, med katerimi so bili tudi njihovi sonarodnjaki, s predvojnimi strokovnjaki in uradniki mestnih tovarn ter železniškega vozlišča delile okupacijske muke – življenje v pomanjkanju in strah pred nasilno smrtjo na hišnem pragu ali v množičnih maščevanjih, med katerimi so se najbolj pogubna vršila v taborišču Kraljevo, v oktobru leta 1941. Poudarjeni zasebni, družinski fragmenti so v kolektivni podobi skupne travmatične preteklosti obravnavani tudi prek refleksij kasnejših odnosov med ljudmi z dveh oddaljenih geografskih področij.
Ključne besede: migracije, vlaki, druga svetovna vojna, Slovenija, begunci, Kraljevo, streljanje, taborišče
Silvija Krejaković
National Museum, Kraljevo
Serbia
silvija.krejakovic@gmail.com
The echoes of war trauma: along the long train tracks between Maribor and Kraljevo
Abstract: The paper analyzes the links between Maribor and Kraljevo that are based on interpersonal relations in the past. The study tracks the genesis of these relations, from the migrations of Slovenians who found their home (in the interwar period) or a refugee shelter (in World War II) in the Kraljevo region, to the echoes of the traumatic past in post-war cultural events: the Maribor-Kraljevo Twinning Charter, the Brotherhood-and-Unity trains, the memorials at the Memorial Park in Kraljevo. It highlights the causes of collective forced migrations and focuses on what was the socially most vulnerable demographic stratum during the Nazi occupation. These were the victims of the wartime aspirations and decisions of the forces of power, beyond the victims’ influence, due to which they lost their loved ones, their homes, their property, their status. Slovenian refugees shared the hardship that accompanied the occupation – the life in poverty and the fear of being killed at their doorstep or during the acts of mass retaliation, the deadliest of which was the one at the local rolling-stock factory, in October 1941 – with the inhabitants of Kraljevo and the surrounding areas, including their compatriots, pre-war trained workers and clerks at the factories in Kraljevo and the railroad hub. The highlighted personal, family fragments in the collective image of a shared traumatic past are also analyzed through their reflections in later relationships between people in two distant regions.
Keywords: migrations, trains, World War II, Slovenia, refugees, Kraljevo, shooting, rolling-stock factory