HRISTINA MIKIĆ, DEJAN MOLNAR, ĐORĐE MITROVIĆ, SRPSKA FABRIKA STAKLA I SLOVENAČKO SRPSKE VEZE U STAKLARSTVU: ZAJEDNIČKO NASLEĐE (1)

Slovenika X (2024) 135-152
Pregledni rad
UDK: 666.1(497.11)“18/19″
Primljeno / Prejeto / Received: 04. 07. 2024.
Prihvaćeno / Sprejeto / Accepted: 16. 12. 2024.
Članak (PDF) | Članek (PDF) | Paper (PDF)

DOI: https://doi.org/10.18485/slovenika.2024.10.1.7

 

Hristina Mikić
Univerzitet Metropolitan u Beogradu
Fakultet za menadžment
Srbija
hristina.mikic@metropolitan.ac.rs
https://orcid.org/0000-0003-3932-4398

Dejan Molnar
Univerzitet u Beogradu
Ekonomski fakultet
Srbija
dejan.molnar@ekof.bg.ac.rs
https://orcid.org/0000-0002-6081-8141

Đorđe Mitrović
Univerzitet u Beogradu
Ekonomski fakultet
Srbija
dorde.mitrovic@ekof.bg.ac.rs
https://orcid.org/0000-0002-1839-1105

Srpska fabrika stakla i slovenačko[1]srpske veze u staklarstvu: zajedničko nasleđe (1)

Sažetak: U radu se analizira istorijski razvoj staklarske industrije u Kraljevini Srbiji, Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca i Kraljevini Jugoslaviji na osnovu istraživanja obimne arhivske građe. Pionirom staklarstva u Srbiji smatra se Avram Petronijević, osnivač prve staklare Avramovac kod Jagodine, koja je prestala sa radom 1852. godine. Nova fabrika stakla u Jagodini, osnovana 1886. godine, poslovala je nešto manje od 20 godina, ali je zatvorena zbog visokih troškova modernizacije. Milivoje Popović osnovao je Srpsku fabriku stakla 1907. godine, te je danas ona sa najdužim vekom poslovanja u Srbiji. Fabrika je prolazila kroz česte promene vlasništva i modernizacije, a tokom 1928. godine postaje sastavni deo konzorcijuma Sjedinjene tvornice stakla i deo preduzetničkog plana braće Abel iz Hrastnika za specijalizacijom Jugoslovenske industrije stakla. Na taj način, utirao se put stvaranju slovenačko-srpskih ekonomskih veza u staklarstvu u prvoj polovini 20. veka. Cilj rada je da predstavi razvoj i ekonomski značaj staklarstva, kao i da ukaže na značaj veze između Srpske fabrike stakla i Sjedinjenih tvornica stakla.

Ključne reči: staklarstvo, industrijsko nasleđe, Srpska fabrika stakla, staklara Hrastnik, Paraćin, Sjedinjene tvornice stakla

 

 

Hristina Mikić
Univerza Metropolitan v Beogradu
Fakulteta za menedžment
Srbija
hristina.mikic@metropolitan.ac.rs
https://orcid.org/0000-0003-3932-4398

Dejan Molnar
Univerza v Beogradu
Ekonomska fakulteta
Srbija
dejan.molnar@ekof.bg.ac.rs
https://orcid.org/0000-0002-6081-8141

Đorđe Mitrović
Univerza v Beogradu
Ekonomska fakulteta
Srbija
dorde.mitrovic@ekof.bg.ac.rs
https://orcid.org/0000-0002-1839-1105

SRBSKA STEKLARNA IN SLOVENSKO-SRBSKE POVEZAVE V STEKLARSTVU: SKUPNA DEDIŠČINA (1)

Povzetek: Prispevek na podlagi obsežnih arhivskih raziskav analizira zgodovinski razvoj steklarske industrije v Kraljevini Srbiji, Kraljevini SHS in Kraljevini Jugoslaviji. Za pionirja steklarstva v Srbiji velja Avram Petronijević, ustanovitelj prve tovarne stekla Avramovac pri Jagodini, ki je prenehala delovati leta 1852. Nova steklarna v Jagodini, ustanovljena leta 1886, je delovala nekaj manj kot 20 let, a so jo zaradi visokih stroškov posodobitve zaprli. Milivoje Popović je leta 1907 ustanovil srbsko steklarno, ki je danes tista z najdaljšim stoletjem poslovanja v Srbiji. Tovarna je doživljala pogoste menjave lastništva in posodabljanja, leta 1928 pa je postala sestavni del konzorcija »Združena tovarna stekla« in del podjetniškega načrta bratov Abel iz Hrastnika za specializacijo jugoslovanske steklarske industrije. Na ta način je bila tlakovana pot za nastanek slovensko srbskih gospodarskih vezi v steklarski industriji v prvi polovici 20. stoletja. Cilj dela je predstaviti razvojni in gospodarski pomen steklarstva ter opozoriti na pomen povezovanja Srbske tovarne stekla in Združene tovarne stekla.

Ključne besede: steklarstvo, industrijska dediščina, srbska tovarna stekla, steklarna Hrastnik, Paraćin, Združene Steklarne

 

 

Hristina Mikić
Metropolitan University
Faculty of Management
Belgrade, Serbia
hristina.mikic@metropolitan.ac.rs
https://orcid.org/0000-0003-3932-4398

Dejan Molnar
University of Belgrade
Faculty of Economics and Business
Belgrade, Serbia
dejan.molnar@ekof.bg.ac.rs
https://orcid.org/0000-0002-6081-8141

Đorđe Mitrović
University of Belgrade
Faculty of Economics and Business
Belgrade, Serbia
dorde.mitrovic@ekof.bg.ac.rs
https://orcid.org/0000-0002-1839-1105

SERBIAN GLASS FACTORY AND SLOVENIAN-SERBIAN CONNECTIONS IN GLASSWORKING: A COMMON HERITAGE (1)

Abstract: The paper analyzes the historical development of the glass industry in the Kingdom of Serbia, the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes, and the Kingdom of Yugoslavia on the basis of extensive archival research. Avram Petronijević, the founder of the first glass factory, Avramovac near Jagodina, which ceased operations in 1852, is considered a pioneer of glassmaking in Serbia. The new glass factory in Jagodina, founded in 1886, operated for a little less than twenty years but was closed due to high modernisation costs. Milivoje Popović founded the Serbian glass factory in 1907, and today, it remains the longest-running business in Serbia. The factory went through frequent changes of ownership and modernisation. In 1928, it became an integral part of the United Glass Factories consortium and part of the entrepreneurial plan of the Abel brothers from Hrastnik to introduce greater specialization in the Yugoslav glass industry. This paved the way for establishing Slovenian-Serbian economic ties in the glass industry in the first half of the 20th century. The aim of the paper is to present the development and economic importance of glassmaking, as well as to highlight the importance of the ties between the Serbian Glass Factory and the United Glass Factory.

Keywords: glassmaking, industrial heritage, Serbian glass factory, Hrastnik glassworks, Paraćin, United Glass Factories